Yapılan araştırmalar, yardım etmenin beyinde mutluluk hormonu yani endorfini artırdığını
ortaya koyuyor. Toplumsal yardımlaşmanın en kıymetli örneklerinden birinin kan bağışı
olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç.
Dr. Melda Özdamar, “Sosyal sorumluluk bilincini artıran kan bağışı, topluma katkı sağlama
duygusuyla kişide stres ve depresyon belirtilerinin azalmasına da yardımcı olabilir. Bu
faydalı alışkanlık, toplumu acil durumlara karşı hazırlıklı olmaya teşvik ederken bir yandan
da düzenli bağışçıların sağlık durumlarını daha iyi tanımalarına ve acil durumlarda daha
organize hareket etmelerine olanak sağlar” dedi.
Türkiye’nin kan bağışı oranlarında gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşabilmesi için bağışçı
sayısının artması gerektiğinden bahseden Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Klinik
Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Ülkemizdeki kan bağışlarının büyük bir
kısmını organize eden kurum Türk Kızılay’ın verilerine göre 2023 yılında toplam 2,5 milyon
ünite kan bağışlandı.
300’den fazla mobil kan bağışı noktasıyla düzenli kan veren 1,2 milyon kişiye kolaylık
sağlanıyor. Türkiye’de her 1.000 kişiden yaklaşık 14–16’sı düzenli kan bağışı yaparken Dünya
Sağlık Örgütü’ne göre bu oran gelişmiş ülkelerde 32 olarak öne çıkıyor. Ülkemiz kan bağışında
dünya ortalamasının üstünde fakat gelişmiş ülkelerin gerisinde olduğu için düzenli bağış
alışkanlığı önem verilmesi gereken bir konu” şeklinde konuştu.
Aç karınla kan bağışı yapılmamalı
Kan bağışının ardından hafif seyreden bazı yan etkiler oluşabileceğine değinen Özdamar,
“Bağış sonrası hafif baş dönmesi veya baygınlık hissi yaşanabilir. Bu yan etki genellikle kişinin
yeterince su içmemesi ya da aç karınla bağış yapmasıyla ilişkilidir. Genellikle birkaç dakika
dinlenmek ve bol sıvı tüketmek bu şikâyeti ortadan kaldırır. Bir başka yan etki olarak iğne
yapılan bölgede hafif ağrı, morarma veya şişlik oluşabilir; bu durum da çoğunlukla kısa
sürede kendiliğinden düzelir. Nadir vakalarda, iğne sinir uçlarına yakın bir damardan
yapılmışsa kısa süreli uyuşma veya karıncalanma hissi de oluşabilir ancak uzun sürerse doktor
değerlendirmesi gerekebilir. Bağış sonrasında vücut kaybedilen kanı telafi etmeye çalışacağı
için hafif yorgunluk ve halsizlik hissedilebilir. Bol sıvının yanında hafif gıdalarla beslenmek
hızlı bir toparlanma sağlar. Çok nadir olarak ise stres, sıvı eksikliği ya da ani kalkma gibi
nedenlerle bayılma yaşanabilir. Bu nedenle bağıştan sonra en az 10-15 dakika dinlenmek ve
aniden ayağa kalkmamak sıklıkla tavsiye edilir” dedi.
Doç. Dr. Melda Özdamar kan vermeden önce bağışçılara dikkat etmeleri gereken noktaları
sıraladı:edilmeli. Kandaki yağ oranı çok yüksek olursa bağışlanan kanın işlenmesi
zorlaşabileceği için fastfood ve kızartma gibi çok yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı.
edilmeli. Kandaki yağ oranı çok yüksek olursa bağışlanan kanın işlenmesi
zorlaşabileceği için fastfood ve kızartma gibi çok yağlı yiyeceklerden kaçınılmalı.
- Vücudun sıvı dengesi iyi olursa, kan alma işlemi daha rahat gerçekleşir ve baş
dönmesi gibi şikayetler azalır bu nedenle bağış öncesindeki 24 saat içinde bol su
içilmeli. - Uykusuzluk, tansiyon düşüklüğü ve bayılma riskini artırabileceği için kan bağışından
önceki gece en az 6-8 saat uyumaya özen gösterilmeli. - İşlemin en az 24 saat öncesinden alkol tüketimi bırakılmalı. Vücuttan su atılımını
artıracağı ve sıvı kaybına yol açabileceğinden çay, kahve ve enerji içeceği gibi aşırı
kafeinli içecekler de sınırlandırılmalı. - Kan alma işlemini kolaylaştırmak için kısa kollu ya da kolayca sıvanabilen
giysiler tercih edilmeli. - Bağış yapacak kişi kendini iyi hissetmiyorsa örneğin ateş, boğaz ağrısı, halsizlik
gibi şikayetleri varsa bağışı ertelemeli. - Düzenli kullanılan ilaçlar, yeni geçirilen hastalıklar veya ameliyatlar mutlaka kan
merkezi yetkilisine bildirilmeli. - Yasal prosedür gereği kişinin yanında mutlaka; kimlik kartı, ehliyet veya pasaport gibi
resmî bir belge bulunmalı.
