Azerbaycan gezisinden izlenimler Eğitimci yazar Nuri Gökçek’in kaleminden devam ediyor.
Gezimizin üçüncü günündeyiz. Otel işletmecisi, hemşerimiz sayılan Turhan’dan gezeceğimiz yerlere nasıl gideceğimizi sorup öğrenmeye çalıştık. Listede Haydar Aliyev Parkı, Neriman Nerimanov’un heykeli, İçerişehir (eski Bakü) yöresindeki Kız Kalesi, Bayrak Meydanı ve yakınında ki Bine Pazarı ile Sederek Ticaret Merkezi vardı. Biz sondan başlamayı yeğledik.
Bakü şehir içi otobüsüyle (avdobus) uzunca bir yol gittik. Yolda Bakü’nün dışına çıktıkça aynen bizdeki gibi gecekondu bölgesini andıran mahallelerden geçtik. Burada şatafatlı, yüksek binalar yerine iki üç katlı gösterişsiz sosyal konutları andıran evler vardı. İlk durak yerimiz Bine Pazarı oldu. Pazarın tam karşısında büyükçe yazılı BAKI CENUB AVTOSTANSİYASI dikkatimizi çekti. Sondaki sözcüğü İlyas’la beraber adeta analiz ederek bulduk. AVTO=Otomobil, STANSİYA= İstasyon yani bizdeki Otogar anlamına geliyormuş. Gerçekten de içinde, kısa mesafelerde çalıştıkları anlaşılan her çeşitten otobüsler, minibüsler ve taksiler vardı.
Bine Pazarı hem kapalı hem de açık ve büyükçe bir pazar yeriydi. Pazarda gezerken ikimize de ulu orta “Ay ağ sakallar” şeklinde hitap edilmesi karşısında önce şaşırdık sonra da güldük tabii. Burada ufak tefek alış veriş yaptık ama İstanbul’dan Torunum Ada Defne’nin istediği matruşkayı bulamadık. Biraz ileride Sederek Ticaret Merkezi’nde bulabileceğimiz söylendi; zaten oraya da gidecektik. Bir minibüse bindik birkaç dakika sonra pazarın önünde indik. Kapalı ve çok büyük bir alana kurulmuş Sederek Ticaret Merkezi içinde 2,5-3 kilometre uzunluğunda birbirine paralel 20 adet sokak vardı. Gezdikçe ağzımız açıkta kaldı. Burada yok yoktu. Beyaz eşya, elektrik, elektronik, oto yedek parça ve aksesuar, mobilya, giyim, gıda, her türlü ev eşyası, temizlik ürünleri, kitap, kırtasiye, oyuncak saymakla bitirilmeyecek kadar. Bir çok ürünün Türkiye’den geldiği görülüyordu. Bu devasa pazar yerinin bir başından öteki başına 1 saat yürüdük aradığımız matruşkayı çıkışa yakın Şirniyat pazarında bulabildik
.
Saat öğleye yaklaşıyordu. Sırada Bayrak Meydanı vardı. Yorgunluğumuza rağmen, vakti iyi değerlendirmek adına bu meydana gitmeyi ertelemedik. Burası Bakü’nün kenar mahallesi olup bizdeki küçük bir kasaba yerleşimini andırıyordu. Önlerinde masa sandalyeler konulmuş çay içilen kahvehaneler, küçük bakkal dükkanları, bir iki katlı evler ve küçük pazar satıcıları. Ancak sahile yakın yerler giderek modern ve planlı bir şehir görünümündeydi. Meydan, denizin kıyısından başlıyordu. Alabildiğine geniş meydanın ortasında 150 m. Yüksekliğinde bir bayrak direği yapım aşamasındaydı. Bir Türk firmasının ihaleyle aldığı meydanın düzenlenme işleri henüz devam ediyordu. Burada biraz oyalandıktan sonra sahil boyunca yürüyerek modern bir alış veriş merkezi olan Gençlik Mall’e geldik. Gün akşama yaklaşıyordu. Avdobus’a binerek sahilde Deniz Park denilen otelimize yakın bir yere geldik. Burada oturup dinlenirken iki Azerbaycanlı gençle sohbet ettik. Her ikisi de Bakü’de işliyir yani çalışıyorlarmış. Gençlerden bir Dağlık Karabağ’ın başkenti Hankendi’ndenmiş. Karabağ katliamında üç yaşında çocukmuş ve ailesinden o katliamda ölenler olduğunu bize söyledi. Hankendi’nin ekonomik ve sosyal hayat düzeyinin bir hayli yüksek oluşunu, hasat mevsiminde çevre illerden buraya ticaret yapmak için gelenlerle dolup taştığını bize anlattı. Büyük bir sevinçle önümüzdeki aylarda Hankendi’nin yeniden yerleşime açılacağını ve öğretime başlayacak olan Karabağ Üniversitesi’nde okuyacağını söylerken gözleri ışıl ışıldı.
Gezimizin dördüncü günü (29.08.2024). Temeli Sovyetler döneminde atılmış her yani tarih kokan, şatafattan uzak, eski ama çok temiz ve teknik yapısıyla insana güven veren Bakü metrosuna binerek son durak olan İçerişehir’de indik. Biraz yürüyerek surlarla çevrili bu yerin giriş kapısının önünde bulunan Şair Eliağa Vahid’in (1894-1965) büstüyle karşılaştık. Eski Bakü olarak bilinen, her yanı tarihi taş yapılardan oluşan İçerişehrin dar sokaklarından adeta tırmanarak önce minyatür kitapevini ziyaret ettik. Burada binlerce (üç-dört cm. ebatlarında) minyatür kitap; dünyanın tanınmış şair, yazar, devlet adamlarının kitapları ve fotoğrafları vardı. Mustafa Kemal Atatürk’ün fotoğrafını da gördük. Ancak, rafta sergilendiği yeri beğenmedik. Ülkesinde adını silmeye, eserlerini birer birer ortadan kaldırmaya kalkışan, kendisini ayyaşlıkla suçlayan gafillerle yan yana fotoğrafının sergilenmesini içime sindiremediğimi belirtmeliyim. Arkadaşım İlyas’la burada fotoğraflar çektirdikten sonra yanı başındaki Şirvan Şahlar Sarayı’nı sonra da Kız Kalesi’ni gezdik.
Kalenin hikâyesi bizdeki Kız Kulesi’ne çok benziyor: Yüzlerce yıl önce burada padişahın bir kızı varmış ve gönlünü fakir bir gence kaptırmış. Padişah, denizin ortasında ki bir adaya bu kaleyi yaptırarak kızını buraya kapatıyor. Sevdiği gençten ayrı kalan Kız da bu ayrılığa dayanamıyor ve kaleden kendini aşağı bırakıyor. Doğru veya yalan; herkesin bildiği hikâye bu idi. Yüzyıllar önce Hazar Denizi’nin ortasındaki bu kale şimdi denizden birkaç yüz metre içeride ve yüksekçe bir yerde kalmış. Bu da Dünyada yer kabuğunun değişip dönüştüğünü, evrende her şeyin hareket halinde olduğunu bize gösteriyor. Bakü şehrinin denizden 28 metre aşağıda kaldığını da burada öğrendik. Yani Bakü’nün, dolayısıyla Hazar Denizi’nin deniz seviyesinden yüksekliği-28 metre dir. 08.09.2024 (devam edecek)
